NN Մոտիկ ծառի սեղմ փչակը կանացի ամոթույքի էր նման։|| Ծառը ցանկանում է։|| Թեև, ինչո՞ւ ոչ։|| Ի՞նչ իմանաս` մարմնական կյանքում բավարարում չստացած մեկի հոգին չէ՞, որ ծվարել է ծառի մեջ ու իր անհագուրդ կրքի կարոտով ներսից փչակել բնափայտը։|| Իսկ դիմացի սարալանջի ծառերը հեռվում չեն զատվում միմյանցից, գունային բծեր են` կանաչ, դեղնականաչ, դեղին, դեղնակարմիր...|| Նաև` ներս ընկած գորշավուն բծեր հատած ծառերի տեղերում։|| Լանջի մեջտեղով, վարից վեր անցնող խոր փլուզվածք կա` կապտասև մեծ ճաք` կարմրաշեկ քարակույտերով շուրթված,– սարն է՞լ է ցանկանում,– ճաքից ոչ հեռու` տապալված հոսանքակիր աշտարակ, որը թեք ընկած վիթխարի սև ագռավ է հիշեցնում։|| Ապա` դարձյալ կանաչ, դեղնականաչ, նաև գորշավուն բծեր։|| Ցածում գետի պողպատագույն ժապավենն է, գետափի դարավանդին` եկեղեցի, որն իր հավաք գծագրով կտրատում է լանջի գունագեղ պատկերը. վարդագույն պատեր, վերձիգ գմբեթ, կամարաձև շքամուտք, դեպի խճուղին իջնող արահետ...|| Վերջ, կտավին այսքանը բավական է։|| Գորշավուն բծերին կարելի է գույն տալ, տապալված աշտարակը կարելի է չպատկերել, կարելի է չտեսնել նաև ասֆալտապատ խճուղին։|| Կարելի է։|| Իսկ եկեղեցին, օ՜, եկեղեցին...|| Առավոտյան ստվերն այս կողմում է, կեսօրից հետո` այն, առավոտյան նկարես` ուրիշ է, ցերեկով` ուրիշ, երեկոյան` ուրիշ, գիշերով` ուրիշ ու ուրիշ, երբ էլ նկարես` ուրիշ է, մինչև վրձինը տանես-բերես` արդեն ուրիշ է եկեղեցին, օ՜, եկեղեցին...|| Թքած։|| Ինչո՞ւ նկարես` ուրիշ լինի, թե չլինի ուրիշ, ի՞նչ նոր բան է …
Խաղաղ է տանը, զեփյուռն է ներս գալիս կիսաբաց օդանցքով` տատանում ծիրանագույն վարագույրը, ճանճը վարագույրից բզզալով պոկվել` կախվել է օդում, արևի շողը պատուհանի ապակին թափանցած` ճերմակ շեղբով շոշափում է շագանակագույն հատակը, փոշին բրոունյան շարժումով երևակվել է շողի թեք էկրանին, մանուշակագույն մետաքսից ծածկոցն ասես գինի լինի մահճակալին թափված, որ անկյունում հավաքվել` ծորում է գետին, պատից կախ ռադիոն խսխսան երգում է... «Սս...»... Մածուն-սխտորի հոտ կա սենյակում, խմորի հոտ, սեղանին` ալյուրի շաղք, «թաթար-բորակու» գրդնակած, կտրատած խմորն է չորանում, պատուհանի առաջ` սևին ոսկետառ «Զինգերն» է, նիկելապատ թևը պտտես` կչխկչխկա, ասեղն ուղղահայաց կպարի` գործվածք դեմ տուր... «Սսա...»... Պատուհանագոգին Թումանյանի հատորն է` «Նեսոյի քարաբաղնիսը», «Ձախորդ Փանոսը», «Սուտլիկ որսկանը»... Մյուս պատուհանագոգին` սադաֆանախշ թառն է, ծնգացնես` պապն այնտեղ կլսի, կուրախանա... «Սսատ... »... Ի՞նչ ձայն է... Դրսից է, փակի՛ր կիսաբաց եղած դուռը, թող չխաթարվի սենյակի անդորրը... «Սատանան այնտեղ պարահանդես է տոնում... »... Այ քեզ բան... Ի՞նչ է... Ինչ է՝ ինչ է... Մեֆիստոֆելի մեներգն է «Ֆաուստ»-ից... երևի հարևան տանից է կամ փողոցից... Դե փակի՛ր դուռը վերջապես... Չէ՞... Ինչո՞ւ... Ուզում ես դո՞ւրս գալ... Արդե՞ն... Լավ, դուրս արի, բայց պատրա՞ստ ես, կարծում ես հե՞շտ բան է տանից դուրս գալը... Դուռը բանալիով մի՛ փակիր, հանկարծ բանալին կկորցնես` վերադարձդ կդժվարանա... Կողքո՛վ, կողքո՛վ, շրջանցի՛կ, հեռո՛ւ, չսայթաքե՛ս, զգո՛ւյշ... Շանը` կողքով, կատվին` կողքով, առնետին` կողքով, օձին, գայլին, արջին` …
Մտածում եմ՝ Ադամի ու Եվայի վտարումը Եդեմական այգուց (դրախտից), նրանց տեղափոխումն այլ վայր, ուր շրջակայքն այլևս բարեկամական չէր, այլ խիստ թշնամական, ուր իրենց հացը պիտի տանջանքով վաստակեին, նույն մոլորակի սահմաններում չէր, որ կատարվեց: Եդեմն այլ մոլորակ էր, աքսորավայրը՝ այլ, այսինքն՝ այս, ուր այժմ էլ բնակվում ենք, բայց միշտ նայում ենք երկինք՝ բնազդում դրոշմված հիշողությամբ Եդեմը որոնելով։ Իսկ այն չկա, Տերը պայթեցրել է կամ գուցե ամայացրել, բնակության համար անպիտան դարձրել, կամ էլ կա ու ախտահանվում է՝ նոր բնակիչներ ընդունելու համար։ Մի խոսքով՝ մենք դրա հետ էլ գործ չունենք, մերը չէ այլևս, մերը սա է՝ դժոխքը, որը, սակայն, հասցրել ենք սիրել. դեհ, շանը որտեղ էլ կապես, կապվում-ընտելանում-սիրում է։ Իրականում հեչ սիրելու բան չի. հա, էլի որ՝ կապույտ երկինք, ծովեր, անտառներ, դաշտեր: Բայց դե ի սկզբանե հո սիրելի չի՞ եղել։ Ի սկզբանե մեր ուշքումիտքն ինքնապահպանումն էր, ստամոքսը լցնելը, էդ հետո, երբ անտառից փախանք, քաղաքակրթություն ստեղծեցինք, ազատ ու համեմատաբար անվտանգ ժամանակ ունեցանք ուրիշ, անտագնապ աչքով մեր շուրջը նայելու: Իրականում՝ սարսափ է էս մեր մոլորակը, դժոխքն է, որ կա, էստեղ ապրելու բանաձևը բոլորի համար անփոփոխ միակն է՝ որսալ ու խժռել ուրիշին, արագ, քանի քեզ չեն խժռել... Հիմա, այո, հաջողացրինք փախչել անտառներից, ու միմյանց խժռելու սարսափը կարծես թե թողեցինք էնտեղ մնացածներին, իսկ մենք խժռում ենք էնտեղից …