Այն ժամանակ Երևանում իրարից ոչ հեռու ապրում էին հայ ոգու ու մտքի հսկաները՝ մեր հայրերը: Այստեղ էին Վիկտոր Համբարձումյանն ու Մարտիրոս Սարյանը, Գրիգոր Գուրզադյանն ու Երվանդ Քոչարը, Կոստան Զարյանն ու Գոհար Գասպարյանը, այս կարգի անվանիներ: Քաղաքը հարուստ էր այսպիսի երևելիներով: Մենք՝ երևանցիներս, սովորել էինք դրան։ Թվում էր, իրականության այս վեհությունը, այս շքեղությունը այդպես էլ մնալու էր մեզ հետ տևականորեն: Բոլորովին էլ դժվար չէր Երվանդ Քոչարին տեսնել իր արվեստանոցում (այսօրվա թանգարանում) կամ Նկարիչների միության շենքի մոտ գտնվող հայտնի սրճարանում: Կոստան Զարյանին նույն սրճարանից կարող էիր ուղեկցել իր տուն՝ Աբովյանն ի վեր, հետն էլ հարցեր տալ, խոսեցնել ծայր աստիճան քչախոս գրողին: Ակադեմիկոս Ալիխանյանի հետ կհայտնվեիր իր տանը, պատմություններ կլսեիր Պաստեռնակի, Շոստակովիչի հետ իր շփումների մասին... Այն ժամանակվա մեր մեծերը մատչելի էին շփումների համար: Քեզ՝ երիտասարդիդ, իրենց շրջանակը կառնեին՝ պայմանով, որ, ըստ իրենց քիչ թե շատ ապագա խոստացող մեկը լինեիր: Ես երջանիկ բախտ ունեցա ճանաչելու մեր այս մեծերից շատերին, շփվելու նրանց հետ մարդկային պարզ շփումների մակարդակով: Այսօր այդ շփումներից ինձ համար առանձնանում են Մարտիրոս Սարյանի հետ իմ առնչությունները: Թե ինչո՞ւ եմ այսպես գնահատում, ավելի լավ է պատասխանեմ Էդվարդ Միրզոյանի ձևակերպումով: Այն հարցին, թե կյանքում իր տեսած ամենամեծ մարդուն ո՞ւմ կհամարեր, նա պատասխանել է, որ իր տեսած ամենամեծ մարդը Մարտիրոս Սարյանն է եղել: *** …

Համարյա գրախոսություն Կարդում եմ Լուսինեի «Անմոռուկի փակուղին»: Կարդացել էի, իհարկե, բայց նորից եմ կարդում: Պատերազմից հետո: Հիշեցի, որ գիրքը հրատարակվելուց հետո Լուսինեի հետ անհամաձայնություններ ունեի և հիմա հանկարծ որոշեցի նորից կարդալ: Կարդալուց հետո Լուսինեի համաձայնությունը խնդրեցի իմ դիտարկումները դնել հանրային տարածքում: Նա չի առարկել: Գիրքը մեր անցյալի ու ներկայի վախերի մասին է: Մեր անցյալի ներկան՝ վախերն ու վիրավորանքները անցյալում չեն մնացել: Մի դեպքում դրանք անթեղվել են մարմնի՝ «գլխի», «սրտի», «հոգու» (եթե, իհարկե, հոգին մարմնի մեջ է) անկյուններում և վերադառնում են պատեհ առիթներով, մյուս դեպքում նորերն են: Մեր ապրած ներկա կյանքում վախերը միշտ և ամենուր ուղեկցում են մեզ: Վախը՝ թուրքից, պարսիկից, ԿԳԲ-ից, հարևաններից, իմպերիալիստներից, հարբեցողներից, մանրէներից… Գուցե նաև ինքներս մեզնից: Վախը առկա է «Անմոռուկի փակուղու» բոլոր պատմվածքներում: Մի կողմից վախը անցյալի փորձից է կամ այդ փորձի մեկնաբանությունից, մյուս կողմից անցյալը մեզ բերեց փակուղու, փակուղին դարձավ թակարդ և հենց թակարդ-փակուղին ծնում է նոր վախեր: «Լարսի թակարդը» պատմվածքում Լարսի միջանցքի հերթական բնական կամ քաղաքական աղետի պատճառով «Լարսի թակարդում» մնացածներից շատերը ցամաքային ճանապարհներ ունեն՝ ադրբեջանցիները, ռուսները, վրացիները… կգնան և գնում են Դաղստանով: Բոլորը՝ հայերից բացի: Հայերը կարող են գնալ կամ օդանավով, կամ ծովով՝ Բաթում, Բաթումից շարունակելով ճանապարհը: Միայն թե այդ օրերին օդանավի և նավի տոմսերի գները հասնում են առասպելական թվերի: Ուրեմն չեն կարող: Մնում …

Իրեն ճանաչեցի, երբ երիտասարդ էր, նիհարակազմ, և հայացքը, չգիտես ինչու, հաճախ վերևներին էր ուղղված: Գեղեցիկ էր: Մինչ այդ գիտեի իր մի ստեղծագործությունը, որն այն տարիներին հաճախ հաղորդում էին ռադիոյով: Դա «Քնարական պոեմ» սիմֆոնիկ երկն էր: Սիրում էի այդ գործը: Այդ տարիների 15-16 տարեկան ունկնդիրս հազիվ թե կարողանար քիչ թե շատ հիմնավորել իր այդ զգացումը: Ստեղծագործությունը վերձիգ-ներշնչուն մի մեղեդիով էր սկսվում, և դա նոր հնչողություն էր Արամ Խաչատրյանի սիմֆոնիկ մտածողությանը սովոր երաժշտասերիս համար: «Քնարական պոեմի» այդ «վերձիգ-ներշնչունը» ինձ համար մարմին առավ, երբ առաջին անգամ տեսա երկի հեղինակին՝ կոմպոզիտոր Ջիվան Տեր­-Թադևոսյանին. մտերիմները նրան Ջոնիկ էին ասում՝ այդ մասին հետո պիտի իմանայի: 17 տարեկան տղա էի: Ամառ էր, և եկել էի Սվերդլովի փողոցում գտնվող բակի՝ իրար գլխի կուտակված տասնյակ տներից մեկում ապրող իմ ավագ բարեկամ կոմպոզիտորի տուն: Ջոնիկը ևս ապրում էր Սվերդլովի փողոցի հար և նման մի տանը, հանդիպակաց մայթին: Պատահական զուգադիպությամբ այդ ժամանակ նա ևս եկավ իմ (հետո պարզվեց՝ նաև իր) բարեկամ կոմպոզիտորի տուն՝ հայացքը վերևներին, խոսեց, չնստեց։ Սենյակում գնաց-եկավ, հետո դաշնամուրի բաց ստեղնաշարի երկու ծայրերի ստեղներին մի­մի մատով ծլնկացրեց ու, կարծես առանց իր հարցին կարևորություն տալու, ասաց ինձ. «Ի՞նչ ինտերվալ ես լսում»: Այդ հանկարծակի միկրոքննությունն ինձ անակնկալի բերեց․․․ «Քնարական պոեմ»… Նիհարակազմ ու գեղեցիկ երիտասարդ Ջիվան Տեր-Թադևոսյան… Եվ մի միկրոքննություն, որը տեղի …

Բանաստեղծություն գրելու հաճույքը ես գիտեմ, բայց ո՞րն է բանաստեղծություն կարդալու հաճույքը։ Ահա տարբերակներ, որ գալիս են մտքիս․ — բանաստեղծական տեքստի բերած աբստրակտ թախիծը մեղմորեն տառապելուց մեղմորեն կայֆոտելու զգացողություն է բերում, շատերը այլ բան քան այդ վերացական, անմարմին, անդեմ թախիծն է՝ չեն էլ հասկանում պոետիկա ասելով, — բանաստեղծական տեքստի ռիթմը մոգական տրանսի մեջ գցելու հատկություն ունի, ինչպես ցանկացած փակ շրջանով կրկնվող պարբերականություն և այդ ռիթմի հետ քո ներքին համակարգի համադրման հաճույքը անասելի գրավիչ է ու ինքնաբուխ, — բանաստեղծության պատումը սեփական հուզական փորձառությունը վերապրելու առիթ է դառնում՝ հաճախ մատուցելով ճիշտ բառեր ու ճիշտ պատկերներ՝ քո հետ պատահածը վերհիշելու, վերանվանելու, վերանայելու համար և սա ինչպես՝ պարզապես անանվանելին անվանած լինելու, անորսալին որսալու, բառակերպելու հաճույքն է պարգևում, այնպես էլ բազմաթիվ հպանցիկ, կորած փորձառություններ բերում է գիտկացականության տեսադաշտ և բերում իբր ավելին տեսնելու կարողության հաճելի զգացում, — բանաստեղծությունն իբրև սեռականության գործիք, սիրախաղի, էրոտիկ ապրումներ հրահրելու խլվլիկ, բանաստեղծությունն իբրև սեքսի նախերգանք, կրքերի կոդավորման և ապակոդավորման հեռարձակում և այն որսալու տարփանք, — բանաստեղծական տեքստն իբրև իմաստային և զգայական քվանտների աներևակայելի ու անսպասելի համադրություն, ինքն իրենով, ինքն իր մեջ, ինքն իր չափով, առանձին, բանը բանին կապած լինելու, շարահյուսելու, բանաստեղծի անսպասելի գյուտերով հիանալու առիթ, բանաստեղծությունն իբրև արտեֆակտ, արարք, սուբյեկտ, նրա ուրիշության հետ առերեսվելու հաճույքը. ինչպես ընկալունակության եզրերն ընդլայնող ամենայն նշանի …

Պարույր Սևակ, «Ազգային սնապարծություն և ազգային արժանապատվություն» 1966 թվականի նոյեմբերին, ճիշտ հիսուն տարի առաջ, Հայաստանի գրողների միության համագումարում Պարույր Սևակի ելույթն ուղղակի ցնցեց հանրությանը: Առանց վարանելու այն կարելի է համարել արժեհամակարգային հարցադրումների խտացում, որոնց պատասխանները դեռ երկար են որոնվելու: 1966թ. դեկտեմբերի 16-ին Պարույր Սևակի ելույթը հրապարակվեց «Գրական թերթում», որը հախուռն բանավեճերի, կարծիքների բախումների առիթ տվեց: «ՀԱՅԵՐ» Համահայկական Մեդիահարթակը հրապարակում է «Գրական թերթում» տպագրված հոդվածը՝ ակնկալելով, որ մեր ընթերցողները կշարունակեն 50 տարի առաջ սկսված բանավեճը՝ միտված Հայաստանի Հանրապետության ապագային: «Ազգային սնապարծությո՞ւն, թե՞...» «... խոսելու եմ մեկ արմատական հարցի մասին, որ ունի երկու բուն` ազգային սնապարծություն և ազգային արժանապատվություն, որոնք առերևույթ կարծես կապ չունեն գրականության հետ, բայց ըստ էության գրականության ծնողներն են: Սնապարծությո՞ւնը... Թույլ տվեք հիշեցնեմ մի շատ իմաստուն խոսք. «Ազգը չի կարող կործանվել այլ կերպ, բացի ինքնասպանությունից»: Այս խոսքի իրավացիությունը (աշխարհիս բոլոր ազգերից ավելի) հաստատում է մեր ազգը` իր ահռելի պատմությամբ: Նույնիսկ 1915-ի ազգասպանության աննախադեպ փաստը եկավ նույնը հաստատելու. 1915-21 թվականներին կարծես երկինք ու գետին խոսքը մեկ էին արել կործանելու մեր անմեղ-մեղավոր ազգը: Բայց չկարողացան, որովհետև չուզեցինք: Իսկ ինքնասպանությո՞ւնը... Ազգային ինքնասպանության զանազան ձևեր կան, և դրանց մեջ ամենադյուրինը, ըստ իս, իմ ասած սնապարծությունն է, որ նման է տաք ջրով լեցուն լողարանի մեջ սեփական երակը կտրելուն: Այն սնապարծությունը, որի հակառակ երեսը (թույլ …

Համաճարակով պայմանավորված Հայաստանում 108 դպրոց դիմել է ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությանը դասընթացները ամբողջությամբ կամ մասնակի հեռավար կազմակերպելու համար: «Արմենպրես»-ի հարցմանը ի պատասխան, այս մասին նշեցին ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունից: «Ամբողջությամբ հեռավար դասընթացի անցնելու համար դիմել է մոտ 48 դպրոց: Մնացածը դասընթացները հեռավար կանցկացնեն մասնակի: Այսինքն՝ ոչ բոլոր դասարանները հեռավար դասընթաց կունենան: Դպրոցները դիմել են տարբեր ժամկետներով դասընթացները հեռավար անցկացնելու համար: Կան դպրոցներ, որ դիմել են երկու շաբաթվա համար, կան դպրոցներ՝ մեկ շաբաթվա կամ մի քանի օրվա: Հեռավար դասընթացի համար ամենաշատ դպրոցները դիմել են Երևանից: Կան դպրոցներ նաև մյուս մարզերից Վայոց ձոր, Արմավիր Շիրակ, Տավուշ և այլն»,- պարզաբանեցին նախարարության հասարակայնության, կապերի և տեղեկատվության վարչությունից: Դպրոցներն ամբողջությամբ հեռավար ուսուցման անցնում են, եթե աշխատակազմի ու աշակերտների 10 տոկոսի մոտ հաստատվել է կորոնավիրուս: Մնացած դեպքերում հեռավար դասընթացի անցնում են մասնակի: Հայաստանում փետրվարի 4-ին՝ ժամը 11:00-ի դրությամբ նոր կորոնավիրուսով վարակվելու 4192 նոր դեպք է գրանցվել, վարակվածների ընդհանուր թիվը հասել է 383458 դեպքի: Փաստացի այս պահին բուժվում է 27614 պացիենտ: Մեկ օրում աճել է 1670-ով: Վերջին տվյալներով ապաքինվել է 346224 անձ` վերջին մեկ օրում 2510 անձ: Մեկ օրում կորոնավիրուսի հետևանքով մահացել է 10 քաղաքացի, մահացածների թիվը 8075 է: Նախորդ օրը արձանագրվել է նաև մահվան 2 դեպք, երբ պացիենտն ունեցել է …

ԱՄՆ-ում տեղի է ունեցել «Ոսկե գլոբուսի» մրցանակաբաշխությունը Երկուշաբթի, 10 Հունվարի 2022 Մրցանակ, որը հանձնվում է ամեն տարի հունվարին, Հոլիվուդում ապրող և աշխատող մոտավորապես 90 միջազգային լրագրողների քվեարկության արդյունքներով։ «Ոսկե գլոբուսը» սովորաբար համարում են «Օսկարի»՝ ամերիկյան (և ոչ միայն) կինոյի ամենահեղինակավոր մրցանակի հավակնորդների ամենալավ ինդիկատորը։ Լավագույն կինոնկար է ճանաչվել «Շան իշխանությունը»՝ Բենեդիկտ Քեմբեռբատչի մասնակցությամբ, լավագույն ռեժիսոր՝ նույն ֆիլմի հեղինակ Ջեյն Քեմերոնը, իսկ Քոդի Սմիթ Մաքֆին՝ երկրորդ պլանի լավագույն դերակատարը։ Այս տարվա հաղթողների թվում է նաև Նիքոլ Քիդմանը` «Ռիկարդոյի դերում» ֆիլմում որպես լավագույն դերակատարուհի (այդ ֆիլմում նրա խաղընկերը Խավիեր Բարդեմն է, որը «Գլոբուսի» չի արժանացել)։ «Գլոբուսի» մրցանակաբաշխությունը սովորաբար ցուցադրվում է ամերիկյան հեռուստատեսությամբ, սակայն այս տարի արարողությունը, ըստ էության, չի եղել, հաղթողների մասին հաղորդվել է օնլայն։ NBC հեռուստաընկերությունը հրաժարվել է հեռարձակել արարողությունը այն մեղադրանքներից հետո, թե «Ոսկե գլոբուսը» անուշադրության է մատնում սևամորթ դերասաններին ու կանանց և կարող է որոշումներ կայացնել կինոընկերությունների ազդեցության տակ։ Փոխանցում է BBC-ն։ Լեոնարդոն Ֆլորայի հետ կապ չունի Երկուշաբթի, 3 Հունվարի 2022 Աստվածուհի Ֆլորայի՝ Բեռլինի Բոդեի թանգարանում գտնվող կիսանդրին մինչ օրս պաշտոնապես համարվում էր Վերածննդի դարաշրջանի հանճար Լեոնարդո դա Վինչիի աշխատանքը։ Ու թեև շատ արվեստաբաններ համաձայն չէին դրան և նշում էին, թե հեղինակի վերաբերյալ ուղղակի ապացույցներ չկան, մյուսները պնդում էին, թե աստվածուհու դիմագծերը շատ նման են իտալացի վարպետի կտավների հերոսուհիներին։ …

Լևոն Տեր-Պետրոսյանի բանաձևի մեր մեկնությունը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի՝ ս.թ. հունվարի 15-ի գրառումը, ավելի ճիշտ՝ ներքաղաքական վիճակի՝ նրա սեղմ բանաձևումը դարձյալ միավորեց օրվա իշխանությանն ու ընդդիմությանը։ Զավեշտական և հիստերիկ արձագանքների պակաս չկա։ Սակայն նրանց հանգիստ կթողնենք, որովհետև արձագանքների արձագանք գրելն անշնորհակալ գործ է, մանավանդ՝ արձագանքողների ինտելեկտուալ և հոգեկան ներուժը հաշվի առնելով։ Ուստի անհրաժեշտ ենք համարում ընթերցողներին ներկայացնել մեր մեկնաբանությունը, թեպետ Լ. Տեր-Պետրոսյանի ասածն առավել քան հստակ է։ Եվ այսպես, ի՞նչ է ասում ՀՀ առաջին Նախագահը։ 1. Փաշինյանի թիմը ձգտում է պահպանել իշխանությունը, իսկ քոչարյանականներն ու սարգսյանականները՝ այն զավթել։ Երկու ճամբարներն էլ միջոցների մեջ խտրություն չեն դնում։ Կարծում ենք այս պնդման բանալի արտահայտությունը «միջոցների մեջ խտրություն չդնելն» է։ Պարզաբանենք։ Հայաստանը 2020-ի խայտառակ պատերազմից և պարտությունից հետո, բացի մարդկային և տարածքային կորուստներից, մեծագույն կորուստ ունի։ Այն քաղաքական է։ Այսինքն՝ մենք կորցրել ենք քաղաքական որոշումներ կայացնելու մեր ինքնուրույնությունը և անգամ փորձ չենք անում այն վերականգնելու համար։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև երկրի ներսում ապացուցեցինք, որ դա մեզ պետք չէ։ Ապացուցեցինք՝ 2021-ի ամռանը ձայն տալով Փաշինյանին, որի պատճառով տարածքներ կորցրինք, հազարավոր զոհեր տվեցինք և կանգնած ենք պետականությունը ոչնչացնելու շեմին, և քոչարյանական ու սարգսյանական ընդդիմությանը, որը 1998-ից ի վեր հայ հասարակությանը թունավորել է ոչմիթիզականության վիրուսով և երկիրը մոտեցրել պատերազմին։ Մի խոսքով՝ ընտրողները երկրի ղեկը վստահեցին այն մարդկանց, որոնք ապացուցել են՝ …

Հայկական շպռոտի առանձնահատկությունները ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը գրել է. «Սեփական օրինակով ևս մեկ անգամ համոզվեցի, որ նախկիններն ամեն ինչի ընդունակ են։ Այդ թվում՝ սոված վիճակում այս ժամին շպռոտի գժական կոնսերվ բացելու։ Բարի ախորժակ, «լափամանից կտրված անկուշտներ»: Շատ-շատերի մոտ այս գրառումը տարակուսանք էր առաջացրել, թե յանի էս ի՞նչ է գրել Արմեն Աշոտյանը: Թերևս, մենք էլ տարակուսանքի մեջ մնայինք, եթե պատահաբար մեր աչքով չընկներ երգչուհի Շպռոտի ֆեյսբուքյան լայվը: Շպռոտն այդ լայվում լիքը քննադատում է բոլորին՝ նախկիններին, ներկաներին: Նաև գրել էր. «Ես նախկիններին չեմ սատարում, ես նախկինների փողերն եմ ուզում տեսնեմ Հայոց Բանակի մեջ։ Ես Նոր իշխանությանը չեմ սատարում, որովհետև դուք զիջող եք, իսկ ես Քյալ Հայ»: Բոլորը Շպռոտի համար հող տվող են, բոլոր նախկին ղեկավարները, Նիկոլը՝ առավել ևս, բայց պահանջում է, որ նախկիններն իրենց թալանածը ետ բերեն, հանձնեն ժողովրդին, բանակին ու էլի ինչ-որ տեղեր: Դե, մարդ է, խոսել է, խելքին եկածը ասել է, ու Արմեն Աշոտյանը սրանից նեղվել է: ՀՀԿ փոխնախագահ մարդ ես, Շպռոտն ո՞վ է, որ անդրադառնում ես նրան: Աշոտյանը ակնարկում է, որ իրենց իշխանության օրոք Շպռոտին տիրություն են արել, կերակրել են, լավ աչքով են նայել: Ահա, հենց այստեղ է ձեր պրոբլեմներից մեկը: Գիտե՞ք, ինչքան քյարթու, ռաբիզ դեմք եք աճեցրել: Ռաբիզի ձկնաբուծարան էիք սարքել, այնտեղից ձկնկիթները գցում էիք մշակութային դաշտ, մեծանում, …

Ռուբինյանը հաստատում է՝ ՀՀ-ն նոր առաջարկներ է ուղարկել դեմարկացիայի գործընթացի վերաբերյալ Նաիրա Նալբանդյան ԱԺ փոխնախագահ Ռուբեն Ռուբինյանը հաստատում է՝ Հայաստանը նոր առաջարկներ է ուղարկել Ադրբեջանի հետ դեմարկացիայի և դելիմիտացիայի գործընթացի վերաբերյալ, բայց թե կոնկրետ ինչ առաջարկներ, իշխանական պատգամավորը չի մանրամասնում։ Հորդորեց դիմել կառավարությանը։ Արդեն 3 ամսից ավելի մամուլի խոսնակ չունեցող վարչապետ Փաշինյանի գրասենյակից և ԱԳՆ-ից տեղեկություն ստանալ մեզ, սակայն, չհաջողվեց։ «Ազատությունը» անցած շաբաթ նաև գրավոր հարցում էր ուղարկել արտաքին գերատեսչությանը, որի պատասխանն առայժմ չունենք։ «Պատկերացումներն ընդհանրապես այն ծիրում են, որի մասին հրապարակային հայտարարել են մեր համապատասխան գերատեսչությունները և պաշտոնյաները», - այսօր ասաց Ռուբինյանը: Հայկական կողմից առաջարկների մասին հունվարի 14-ին խոսել էր Ռուսաստանի արտգործնախարարը։ Սերգեյ Լավրովն ասել էր, թե Հայաստանը նոր առաջարկներ է ներկայացրել Ադրբեջանի հետ սահմանազատման հանձնաժողով ձևավորելու հարցով, որը ռուսական կողմի միջոցով փոխանցվելու է Բաքվին։ Ընդդիմադիր պատգամավորները մտահոգված են, որ հերթական գործընթացի մասին հայ հանրությունը դարձյալ այլ երկրի պաշտոնյայից է տեղեկանում։ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Տիգրան Աբրահամյանն ասում է՝ մինչև այժմ հասկանալի չէ, թե այս հարցում ինչ պատկերացում ունի իշխանությունը, քանի որ բազմիցս իրարամերժ հայտարարություններ են հնչել։ «Առհասարակ իմ տպավորությամբ՝ իշխանությունը ընդհանուր տրամաբանության մեջ պատկերացում էլ չունի, թե իրականության մեջ որ կետից է ճիշտ սկսելը և որ կետում ավարտելը: Կարծում եմ` նաև գնահատված չեն այն սպառնալիքները, որոնք այս գործընթացից, …