Երկիրը մի անգամ ճակատամարտ է շահել և չգիտի ինչպես վարվել այդ հաղթանակի հետ Գյուղերի, դաշտերի, ճանապարհների, մարդկանց ու անասունների շնչի վրա ծանրանում է ամռան երաշտի, աշնան անբերրիության, ձմռան անփողության ու գարնան անհեռանկարայնության թանձրացող մաղձը: Քաղաքների լուսաբացների ու իրիկունների սառը լույսի մեջ սարսռելիորեն ահռելի ու անտեր՝ վեր են հառնում տարիներ առաջ մեռած մեծ երկրի մեռած գործարանների ուրվականները: Անցյալի բետոնակուռ ու մետաղաձույլ ուրվականների, չքավորության գույն առած կվարտալների ստորոտներում՝ գժանոցի բակում մտահոգ ու աճապարանքով զբոսնող գժերի նման, հածում են զրկանքի համազգեստով մարդ արարածները: Այդ ուրվական-քաղաքների ուրվական-կվարտալների բնակիչները ապրում են որպես ուրվական-քաղաքացիները արդեն գոյություն չունեցող մի երկրի, և չեն ուզում հավատալ այդ երկրի չգոյությանը: Չեն հավատում, սպասում են հրաշքի և հավատում են, թե այդ չեղած երկրի՝ անհոսանք, անհումք, անփող, անշուկա թողած ավերակները մի օր կաշխատեն: Եվ ամեն մի քաղաքականացված ստահակ, ասպարեզ գալով, իր պարտքն է համարում նյարդերի կծիկ դարձած այս մարդկանց հոգին տակնուվրա անել, ամեն անգամ խաբելով, թե հնարավոր է, որ այդ ուրվականները մի օր շունչ առնեն: Մարդիկ հավատում են: Հետո դադարում են հավատալ: Հետո էլի հավատում են: Հետո դադարում են հավատալ… Այսպես՝ մի կողմից մեռնում են, մի կողմից քոչում են ընտանիքներով: Իսկ լածիրակների նորանոր ու նորածիլ բանդաներ, որ այդ երկրում կուսակցություններ են կոչվում, շարունակում են սնուցողին ու հարազատին կորցնելուց գլուխը կորցրած մարդկանց հոգին …

Արդեն աջից ու ձախից ավելի հաճախ է բարձրաձայնվում, որ Ռոբերտ Քոչարյան-Սերժ Սարգսյան զույգի և Նիկոլ Փաշինյանի կառավարման միջև այլևս տարբերություն չկա։ Համամիտ չեմ, ահագին տարբերություններ կան։ Վերոնշյալ զույգը նորանկախ Հայաստանի առաջին տարիների պատմությունը՝ հաջողություններն ու հաղթանակները, սեփականաշնորհում էր, անհաջողությունները վերագրում Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, իսկ Նիկոլ Փաշինյանի կեղծելու և խեղաթյուրելու հնարավորությունները լայնարձակ են՝ մի ողջ երեսնամյակ է նրա «ոտքերի տակ» ու ոնց ուզում է՝ կոխկռճում է։ Ճիշտ է, ինքն ասում է՝ ինքն էլ իրեն հերքում է, հետո իր հերքածը հաստատում է, հետո նորից է հերքում, հետո՝ միաժամանակ և՛ հերքում է, և՛ հաստատում է, բայց դե՝ կարիք չկա իրար խառնվելու, պրպտուն հեղափոխական է՝ հնարավորություն է տալիս «հպարտ քաղաքացիներին», որ իրենք կողմնորոշվեն, թե ո՛րը սուտ ասաց, ո՛րը՝ ճիշտ։ Պետության առաջին դեմքի լուսանկարների «պատադաջումն» առանձնակի դաժանությամբ քննադատող Նիկոլ Փաշինյանի վարչապետացումից հետո պարզվեց, որ ինքն էլ դեմ չէ՝ ընթացիկ «մեծ առաջնորդի» լուսանկարի բազմացմանը՝ դրանից բխող սովետահոտ հետևանքներով։ Բայց մի տարբերություն, այնուամենայնիվ, կա. Փաշինյանի ենթականերին իրենց գլխավերևներում շեֆի լուսապայծառ պատկերի մեխումը հոգու ճիչի արդյունք է, ոչ թե պարտադրանք՝ ի տարբերություն նախկինների։ Իսկ թե ինչու է բոլոր ՔՊ-ականների հրավառ հոգիները միաժամանակ ու միանման ճչացել, գիտությունը դեռևս չի պարզել այդ առեղծվածը։ Բայց կպարզի. հոգեբուժությունը նորանոր բարձունքներ է նվաճում՝ չվհատվեք։ Դե, ցուցարարներին քաշքշելը, ոստիկանատներ քարշ տալը «բարի, գեղեցիկ ավանդույթ» է, …

Միքայել Մինասյան. Հանկարծակի «օբյեկտիվ» դարձածը Հեղափոխությունից հետո ակտիվացել են շատերը, դրանց թվում՝ քաղաքական ստվերից դուրս եկած Սերժ Սարգսյանի փեսա Միքայել Մինասյանը, որի անվան հետ էին կապում 2008 թվականից հետո իշխանական քարոզչական վերահսկողությունը: Մի քանի հոդվածներով աշխարհաքաղաքական տարբեր կենտրոններին մեսիջներ հղած Մինասյանն այս անգամ արձագանքել է Մարտի մեկի հետ կապված վերջին քննարկումներին և մասնավորապես՝ մարտի 1-ից առաջ սահմանից Երևան զինվորականներ բերելու հարցի վերաբերյալ թեժ բանավեճերին, որոնց կենտրոնում այս անգամ հայտնվել է ԼՂՀ ՊԲ հրամանատարի նախկին տեղակալ Սամվել Կարապետյանը: Եվ ահա մեր «հերոսը» հայտարարում է, թե վերջին 30 տարվա մեր հերոսների հանդեպ «վհուկների որս» է հայտարարվել, որի շրջանակներում էլ «թիրախավորվել է» Կարապետյանը: Եվ որպեսզի իր խոսքին անաչառություն հաղորդի, մեր «հերոսը» հայտարարում է, թե իր համար հավասարապես հերոսներ են Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը և Սերժ Սարգսյանը: Ընդհանրապես, քաղաքական դաշտը համահարթեցնելու, բոլոր գործիչներին հավասարեցնելու, մի նժարի վրա դնելու ջանքերը նոր չեն: Այսպես են արել և անում բոլոր նրանք, ովքեր, իրենց մտքին եղած քաղաքական մեսիջը տարածելու համար, փորձում են տպավորություն ստեղծել, թե իրենք որևէ մեկի կողմնակիցը չեն և կամ՝ բոլորին էլ նույն աչքով են նայում: Այսինքն, կեղծ օբյեկտիվություն են խաղում: Այս ամբողջ պատմության մեջ ապշելուն այն է, որ նույն բանն անում է ինքը՝ Մինասյանը: Ապշելու, քանի որ նա զարթնել ու հանկարծ որոշել է «օբյեկտիվ» դառնալ, …

Իրանը հաստատում է Հայաստանի տարածք օտար ներխուժման հավանականությունը ՀՀ ԱԳ նախարարի հետ հանդիպումից հետո Իրանի ԱԳ նախարար Աբդուլլահիանը մեկնել է Մոսկվա՝ Լավրովի հետ բանակցություններ վարելու։ «Ակնկալում ենք, որ Ռուսաստանը կարձագանքի և զգայուն մոտեցում կցուցաբերի տարածաշրջանի երկրների սահմանների հնարավոր փոփոխությունների նկատմամբ», ԻՌՆԱ գործակալության փոխանցմամբ՝ լրագրողներին ասել է Աբդուլլահիանը: Նա ակնկալում է նաև, որ «Ռուսաստանը նույնպես զգայուն կլինի ահաբեկիչների առկայության և տարածաշրջանում սիոնիստական ​​ռեժիմի գործողությունների նկատմամբ»։ Իրանը այսպիսով վերահաստատում է Հայաստանի հարավի օկուպացիայի հավանականությունը, ինչն ավելի վաղ չէր բացառել Իրանի ԶՈՒ ցամաքային զորքերի հրամանատար, գեներալ Կիոմարս Հեյդարին։ Իրանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության՝ ՀՀ սահմանների վերաձևման և շրջանում ահաբեկիչների ու «սիոնիստական ռեժիմի» ներկայության վերաբերյալ կոշտ հայտարարություններից հետո Իրանի ԱԳ նախարարը բանակցություն է վարելու Հայաստանի մասնատման ու ինքնիշխանությունը վերացնելու ծրագրի գլխավոր նախաձեռնողի ու շահառուի՝ Ռուսաստանի ԱԳ նախարարի հետ։ Իրանի դեմ դեմարշը Բաքուն իրականացնում է Մոսկվայի առաջնորդությամբ, և դա Իրանում լավ գիտեն։ Բաքուն ՌԴ ռազմավարության մեջ հսկում է հայկական և իրանական ուղղությունները։ Բաքվի օկուպացրած շրջաններում ահաբեկիչների ու «սիոնիստական ռեժիմի» ներկայությունը, որն անհանգստացնում է Իրանին, նույնպես համաձայնեցված է Ռուսաստանի հետ։ Արցախյան 2020 թ. պատերազմի ընթացքում սիրիացի վարձկանների ու ահաբեկիչների, ինչպես նաև «սիոնիստական ռեժիմի» ներկայության հարցում Կրեմլի ունեցած դերակատարությանը բազմիցս անդրադարձել ենք: Զուր չէ, որ Իրանի ԱԳ նախարարը Լավրովի հետ հանդիպմանը մտադիր է քննարկել նաև Աֆղանստանի իրավիճակը։ Ավելացնենք միայն, …

Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի գործարքի կնքումից հետո Ռոբերտ Քոչարյանը հրավիրել է մամուլի ասուլիս: Զանգեզուրի կոմբինատի պատմությունը անվանելով «կոռուպցիոն գործարքի բարձր պիլոտաժ», նա վստահեցրել է, որ ինքը կապ չունի այդ կոմբինատի հետ: Նա միաժամանակ նշել է, որ անհասկանալի է, թե ինչու է նման նվերը, և ինչու է բաժնետոմսերի կառավարումը փոխանցվում վարչապետի գրասենյակին, այլ ոչ թե ֆինանսների կամ էկոնոմիկայի նախարարություններին: «Սա ուղիղ մասնակցություն է խոշորագույն կոմբինատին և ֆինանսական հոսքերի հսկում»,- ասել է Ռոբերտ Քոչարյանը: Իրոք, հետաքրքիր է, թե ինչի համար է այս նվերը: Թեև Ռոբերտ Քոչարյանն ասում է, որ ինքը կապված չէ այս գործարանի հետ, սակայն այդպես էլ չբացահայտվեց, թե կոնկրետ ումից է Սեչինի խորհրդական Ռոման Տրոցենկոն գնել ԶՊՄԿ-ի բաժնետոմսերը: Այն, որ նախկին սեփականատերը թաքնվում է, հարցեր է առաջացնում: Բայց խնդիրը նույնիսկ այն չէ, թե ումից է այն գնվել և ինչու է հանձնվել վարչապետի աշխատակազմին: Բանն այն է, թե արդյոք կա քաղաքական դավադրություն այս գործարքի հետևում, և արդյո՞ք Հայաստանի ամենամեծ գործարանի բաժնետոմսերն այս դավադրության գինն են։ Լիտվայում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է հնարավոր դավադրության պայմանների մասին: Նա հաստատել է, որ պատրաստ է Ալիևի հետ հանդիպմանը տանել ականապատ տարածքների քարտեզներ, և դրա դիմաց նրանից ակնկալում է գերիների վերադարձ: «Գերիների վերադարձը կապահովի որոշակի դրական ֆոն, որի վրա հնարավոր կլինի ավելի արդյունավետ հնարավորություններ ստեղծել սահմանազատման և սահմանագծման, …

Ռուսաստանի պաշտպանության փոխնարար Բուլգակովը այցելել է Ղարաբաղ։ Սա ռուս բարձրաստիճան պաշտոնյայի առաջին այցն է Բորիս Ելցինի 1991 թվականին Ստեփանակերտ կատարած այցից ի վեր։ Այն ժամանակից ի վեր Ռուսաստանից, ինչպես նաև այլ երկրներից, Ղարաբաղ են այցելել միայն խորհրդարանականներ։ Սակայն այդ այցերը միշտ պաշտոնական էին, իրավասության և ազգի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչմամբ։ Պաշտոնական տեղեկություն այն մասին, որ Ստեփանակերտում փոխնախարարը հանդիպել է Արցախի իշխանությունների հետ, չկա։ Եվ սա պատահական չէ։ Արցախը այլևս ինքնորոշված, կամ «Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև վիճելի տարածք» չէ՝ Ռուսաստանն Արցախը ներկայացնում է որպես անիշխան մոխրագույն գոտի, անզոր և անդեմ բնակչությամբ, առանց բանակի և իրավազորության, որի հետ Մոսկվան կարող է անել այն ամենը, ինչ կցանկանա։ Ռուս փոխնախարարի այցը Ղարաբաղ, որը ռուսական RT պաշտոնական ալիքը բնութագրում է որպես սովորական այց «խաղաղապահների տեղակայման գոտի», տեղի է ունեցել այն բանից հետո, երբ Արցախում անցկացվեց ռուսերեն լեզուն երկրորդ պաշտոնական լեզու ճանաչելու «օպերացիան»։ Բաքվի որոշ փորձագետների կարծիքով, որոնք համարվում են ոչ պաշտոնական խոսնակներ, Բաքուն կարող է ԵԱՀԿ ՄԽ ձևաչափում հարց բարձրացնել Լեռնային Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահներին միջազգային ներկայացուցիչներով լրացնելու վերաբերյալ։ Ռուս փորձագետներն էլ ասում են, որ Մոսկվան նույն ձևաչափում կարող է բարձրացնել Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը։ Արդյոք կարգավիճակի հարցը «լծակ է» Մոսկվայի համար, և ի՞նչ կձեռնարկի Կրեմլը, եթե Բաքուն ուղիղ պահանջի դուրս բերել խաղաղապահներին, որոնք տեղակայվել են Լավրովի պլանի …

Բանաստեղծություն գրելու հաճույքը ես գիտեմ, բայց ո՞րն է բանաստեղծություն կարդալու հաճույքը։ Ահա տարբերակներ, որ գալիս են մտքիս. — բանաստեղծական տեքստի բերած աբստրակտ թախիծը մեղմորեն տառապելուց մեղմորեն կայֆոտելու զգացողություն է բերում, շատերը այլ բան քան այդ վերացական, անմարմին, անդեմ թախիծն է՝ չեն էլ հասկանում պոետիկա ասելով, — բանաստեղծական տեքստի ռիթմը մոգական տրանսի մեջ գցելու հատկություն ունի, ինչպես ցանկացած փակ շրջանով կրկնվող պարբերականություն և այդ ռիթմի հետ քո ներքին համակարգի համադրման հաճույքը անասելի գրավիչ է ու ինքնաբուխ, — բանաստեղծության պատումը սեփական հուզական փորձառությունը վերապրելու առիթ է դառնում՝ հաճախ մատուցելով ճիշտ բառեր ու ճիշտ պատկերներ՝ քո հետ պատահածը վերհիշելու, վերանվանելու, վերանայելու համար և սա ինչպես՝ պարզապես անանվանելին անվանած լինելու, անորսալին որսալու, բառակերպելու հաճույքն է պարգևում, այնպես էլ բազմաթիվ հպանցիկ, կորած փորձառություններ բերում է գիտկացականության տեսադաշտ և բերում իբր ավելին տեսնելու կարողության հաճելի զգացում, — բանաստեղծությունն իբրև սեռականության գործիք, սիրախաղի, էրոտիկ ապրումներ հրահրելու խլվլիկ, բանաստեղծությունն իբրև սեքսի նախերգանք, կրքերի կոդավորման և ապակոդավորման հեռարձակում և այն որսալու տարփանք, — բանաստեղծական տեքստն իբրև իմաստային և զգայական քվանտների աներևակայելի ու անսպասելի համադրություն, ինքն իրենով, ինքն իր մեջ, ինքն իր չափով, առանձին, բանը բանին կապած լինելու, շարահյուսելու, բանաստեղծի անսպասելի գյուտերով հիանալու առիթ, բանաստեղծությունն իբրև արտեֆակտ, արարք, սուբյեկտ, նրա ուրիշության հետ առերեսվելու հաճույքը. ինչպես ընկալունակության եզրերն ընդլայնող ամենայն նշանի …

Իրեն ճանաչեցի, երբ երիտասարդ էր, նիհարակազմ, և հայացքը, չգիտես ինչու, հաճախ վերևներին էր ուղղված: Գեղեցիկ էր: Մինչ այդ գիտեի իր մի ստեղծագործությունը, որն այն տարիներին հաճախ հաղորդում էին ռադիոյով: Դա «Քնարական պոեմ» սիմֆոնիկ երկն էր: Սիրում էի այդ գործը: Այդ տարիների 15-16 տարեկան ունկնդիրս հազիվ թե կարողանար քիչ թե շատ հիմնավորել իր այդ զգացումը: Ստեղծագործությունը վերձիգ-ներշնչուն մի մեղեդիով էր սկսվում, և դա նոր հնչողություն էր Արամ Խաչատրյանի սիմֆոնիկ մտածողությանը սովոր երաժշտասերիս համար: «Քնարական պոեմի» այդ «վերձիգ-ներշնչունը» ինձ համար մարմին առավ, երբ առաջին անգամ տեսա երկի հեղինակին՝ կոմպոզիտոր Ջիվան Տեր­-Թադևոսյանին. մտերիմները նրան Ջոնիկ էին ասում՝ այդ մասին հետո պիտի իմանայի: 17 տարեկան տղա էի: Ամառ էր, և եկել էի Սվերդլովի փողոցում գտնվող բակի՝ իրար գլխի կուտակված տասնյակ տներից մեկում ապրող իմ ավագ բարեկամ կոմպոզիտորի տուն: Ջոնիկը ևս ապրում էր Սվերդլովի փողոցի հար և նման մի տանը, հանդիպակաց մայթին: Պատահական զուգադիպությամբ այդ ժամանակ նա ևս եկավ իմ (հետո պարզվեց՝ նաև իր) բարեկամ կոմպոզիտորի տուն՝ հայացքը վերևներին, խոսեց, չնստեց։ Սենյակում գնաց-եկավ, հետո դաշնամուրի բաց ստեղնաշարի երկու ծայրերի ստեղներին մի­մի մատով ծլնկացրեց ու, կարծես առանց իր հարցին կարևորություն տալու, ասաց ինձ. «Ի՞նչ ինտերվալ ես լսում»: Այդ հանկարծակի միկրոքննությունն ինձ անակնկալի բերեց․․․ «Քնարական պոեմ»… Նիհարակազմ ու գեղեցիկ երիտասարդ Ջիվան Տեր-Թադևոսյան… Եվ մի միկրոքննություն, որը տեղի …

Այն ժամանակ Երևանում իրարից ոչ հեռու ապրում էին հայ ոգու ու մտքի հսկաները՝ մեր հայրերը: Այստեղ էին Վիկտոր Համբարձումյանն ու Մարտիրոս Սարյանը, Գրիգոր Գուրզադյանն ու Երվանդ Քոչարը, Կոստան Զարյանն ու Գոհար Գասպարյանը, այս կարգի անվանիներ: Քաղաքը հարուստ էր այսպիսի երևելիներով: Մենք՝ երևանցիներս, սովորել էինք դրան։ Թվում էր, իրականության այս վեհությունը, այս շքեղությունը այդպես էլ մնալու էր մեզ հետ տևականորեն: Բոլորովին էլ դժվար չէր Երվանդ Քոչարին տեսնել իր արվեստանոցում (այսօրվա թանգարանում) կամ Նկարիչների միության շենքի մոտ գտնվող հայտնի սրճարանում: Կոստան Զարյանին նույն սրճարանից կարող էիր ուղեկցել իր տուն՝ Աբովյանն ի վեր, հետն էլ հարցեր տալ, խոսեցնել ծայր աստիճան քչախոս գրողին: Ակադեմիկոս Ալիխանյանի հետ կհայտնվեիր իր տանը, պատմություններ կլսեիր Պաստեռնակի, Շոստակովիչի հետ իր շփումների մասին... Այն ժամանակվա մեր մեծերը մատչելի էին շփումների համար: Քեզ՝ երիտասարդիդ, իրենց շրջանակը կառնեին՝ պայմանով, որ, ըստ իրենց քիչ թե շատ ապագա խոստացող մեկը լինեիր: Ես երջանիկ բախտ ունեցա ճանաչելու մեր այս մեծերից շատերին, շփվելու նրանց հետ մարդկային պարզ շփումների մակարդակով: Այսօր այդ շփումներից ինձ համար առանձնանում են Մարտիրոս Սարյանի հետ իմ առնչությունները: Թե ինչո՞ւ եմ այսպես գնահատում, ավելի լավ է պատասխանեմ Էդվարդ Միրզոյանի ձևակերպումով: Այն հարցին, թե կյանքում իր տեսած ամենամեծ մարդուն ո՞ւմ կհամարեր, նա պատասխանել է, որ իր տեսած ամենամեծ մարդը Մարտիրոս Սարյանն է եղել: *** …

ՀՌՉԱԿԱԳԻՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ Ընդունվել է 23.08.1990 Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը՝ արտահայտելով Հայաստանի ժողովդի միասնական կամքը, գիտակցելով իր պատասխանատվությունը հայ ժողովրդի ճակատագրի առջև համայն հայության իղձերի իրականացման և պատմական արդարության վերականգնման գործում, ելնելով մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի սկզբունքներից և միջազգային իրավունքի հանրաճանաչ նորմերից, կենսագործելով ազգերի ազատ ինքնորոշման իրավունքը, հիմնվելով 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի «Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին» Հայկական ԽՍՀ Գերագույն խորհրդի և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհրդի համատեղ որոշման վրա, զարգացնելով 1918 թվականի մայիսի 28-ին ստեղծված անկախ Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդավարական ավանդույթները, խնդիր դնելով ժողովրդավարական, իրավական հասարակարգի ստեղծումը, ՀՌՉԱԿՈՒՄ Է անկախ պետականության հաստատման գործընթացի սկիզբը: 1. Հայկական ԽՍՀ-ն վերանվանվում է Հայաստանի Հանրապետություն, կրճատ՝ Հայաստան: Հայաստանի Հանրապետությունն ունի իր դրոշը, զինանշանը և հիմնը: 2. Հայաստանի Հանրապետությունը ինքնիշխան պետություն է` օժտված պետական իշխանության գերակայությամբ, անկախությամբ, լիիրավությամբ: Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տարածքում գործում են միայն Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրությունը և օրենքները: 3. Հայոց պետականության կրողը Հայաստանի Հանրապետության ժողովուրդն է, որն իր իշխանությունը իրագործում է անմիջականորոն և ներկայացուցչական մարմինների միջոցով՝ Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրության և օրենքների հիման վրա: Հանրապետության ժողովրդի անունից հանդես գալու իրավունքը պատկանում է բացառապես Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդին: 4. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում բնակվող բոլոր քաղաքացիների համար սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն: Արտերկրի հայությունը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիության իրավունք ունի: Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները գտնվում են …