Ժուկով ժամանակով մի գեղցի է լինում։ Էս գեղցին մի գարնանային օր որոշում է իրենց գեղի կողքի առվից ձուկ բռնի, ուտի, կշտանա։ Ուռկանը գցում է առուն, հետ քաշում, մեկ էլ ինչ. պարզվում է կեռին մի ոսկե ձուկ է ռաստվել։ Ոսկե, և, ըստ երևույթին, բավական դեբիլ ձուկ, քանի որ կապուտակ օվկիանոսում գտնվող իր պապենական պալատը, իր ծառաներին ու իր արքայավայել ուտեստները թողած՝ հոսանքնիվեր լողալով հասել էր Աղստև գետը լցվող մի ինչ որ անհայտ առու ու էնտեղ փորձել համտեսել էն գեղցու կողմից իր կարթի ժանգոտած կեռին հագցրած մի լղար անձրևորդի։ Էս ձուկը մարդկային լեզվով, բայց ահագին ցածր տոնայնությամբ (քանի որ ձայնալարերը, համապատասխանաբար, մարդկայինից փոքր էին) ասում է, թե. ա՛յ գեղցի, ինձ բաց թող, քո ամենանվիրական երեք ցանկությունները կիրականացնեմ։ Գեղցի դու գեղցի. թե՝ հորս ազիզ արև ամենանվիրական ցանկությունս էն ա, որ մարդամեկին պիտի բերդերում փտացնեմ։ Ձուկը աչքերը պլզում է գեղցու վրա. երևի նոր է հասկանում, թե ում ձեռքն է ընկել ու փոշմանում Աղստև գետը ընդհանրապես մտնելու համար։ Բայց դե պայմանը պայման է։ «Լավ», ասում է ձուկը, «Էն երկուսն էլ ասա ու բրախի գնամ»։ «Ցանկություն համար երկու. ուզում եմ թագավոր դառնամ, էս երկիրը ես կառավարեմ, կուշտ փոր հաց ուտեմ ու աշխարհ տեսնեմ»։ «Օ-քեյ». ասում է աշխարհ տեսած ձուկը։ «Ցանկություն համար երեք. ուզում եմ իմ գեղացիք …

Օրհուսում գրողների մի նոր խումբ է ստեղծվել։ Էսօր առաջին հանդիպումն էր, որի ընթացքում լիքը զրույցներից բացի նաև մի փոքր վարժություն արեցինք։ Էս էլ իմ գրածն է՝ թարգմանված հայերեն։ - Քո երկիրը մահմեդակա՞ն է։ - Ինչպիսի՞ն է կլիման քո երկրում։ - Ի՞նչ լեզվով են խոսում քո երկրում։ Քո երկիրը․ ասես այն անուն ու տեղ չունի ու այնքան անկարևոր է, որ մարդիկ չեն էլ բարեհաճում անունը հիշել։ Երբ ինչ-որ մեկն ասում է՝ քո երկիրը, ինձ թվում է՝ պարզապես քաղաքավարություն են անում։ Ես անտեսանելի եմ դառնում, փոքրանում, կորցնում դեմքս ու արժեքս, զրուցելու համար անպիտան դառնում և սկսում եմ կարճ պատասխաններ տալ, որ զրույցը դադարի։ Որովհետև երբ այն կոչվում է քո երկիր, նշանակում է՝ պարզապես սմոլ թոք ես անում, իսկ երբ մեկն իսկական անունն է գործածում, նշանակում է անկեղծորեն հետաքրքրված են, իսկապես ուզում են ճանաչել քեզ։ Բայց որ ավելի վատ է, երբեմն քո երկիրը փոխարինվում է Ալբանիայով, Ռումինիայով կամ նույնիսկ Ադրբեջանով։ Ուղղում ես նրանց։ Ներողություն են խնդրում։ Խոստովանում են, որ աշխարհագրությունից վատ են։ Բոլորն էլ աշխարհագրությունից վատ են, երբ խոսքը իմ երկրի մասին է։ Ես չգիտեմ՝ որն է իմ երկիրը։ Ես հայկական անձնագիր ունեմ, ծնողներս հայ են։ Բայց ես ծնվել եմ մի երկրում, որն այլևս գոյություն չունի, մի քաղաքում, որն այսօր մի պետության մայրաքաղաք …

Գրազ կգամ, որ իրականում Հայաստանը հանրահայտ «մաֆիա» խաղի մի մեեեեծ հարթակ է, որտեղ մենք բոլորս ակամա մաֆիա ենք խաղում։ Ում շերիֆ են նշանակում, նա սկսում է որոշումներ կայացնել՝ ում փխել, ում խնայել։ Մաֆիոզների սուրբ պարտականությունը սպանել-քանդել-ավիրել առանցքի վրա էսուէնկողմ գնալն է։ Ու բարոյականության հետ էս ամենը, ոնց խաղի մեջ, կապ չունի։ Խաղի կանոններն են թելադրում վարքագիծը։ Հետևաբար համընդանուր վերաբերմունքն էլ էս ամենին իսկը խաղի պես է՝ նեղանալ չկա. խաղի կանոններն են էդպիսին։ Եվ անկախ նրանից ով ես, ինչացու, ինչ կրթության, գիտելիքի, հնարավորությունների ու հունարի տեր ես, հենց քարտը քաշեցիր, վերջ, էությամբ ու բովանդակությամբ հարմարվում ես խաղում ստանձնած քո դերին ու ընկալվում որպես էդպիսին։ Հակառակ դեպքում լավ խաղացող չես։ Վատ խաղացողին էլ խաղից ռադ են անում։ Եթե, օրինակ, ռոմանտիկ տեխնոկրատ ես, բայց դրայվի բերմամբ մշակույթի նախարարի քարտ ես քաշել, ուրեմն էդ պահից հետո սրտիդ թրթիռն է հուշում թե երկրումդ ինչն է ներկայացնում մշակութային արժեք, ինչը՝ մասմաբ, ինչն՝ այնքան էլ չէ։ Ոչ չափանիշ է պետք, ոչ փորձագիտական կարծիք։ Մեռնեմ բարաթին. քարտը ձեռքդ է, ուրեմն որոշողը դու ես։ Խաղի կանոնն էդ է. մշակույթի նախարարը երկրի մշակույթը կուզի էս կողմը շուռ կտա, կուզի՝ էն։ Բա նախարար է, բա ուրիշ ո՞նց պիտի լինի։ Քարտը ինքն է քաշել. դու քաշեիր, դու որոշեիր։ Կամ թե խաղի հերթական …

Աստված բարի տա ձեզ էլ, երկու ախպորն էլ։ Լինում են, չեն լինում երկու աղքատ ախպեր են լինում։ Մտածում են ինչ անեն, ոնց անեն, որ իրենց տունը պահեն։ Վճռում են՝ փոքրը տանը մնա, մեծը գնա մի ունևորի ծառա մտնի, ռոճիկ ստանա, ղրկի տուն։ Էսպես էլ մեծը վեր է կենում գնում մի հարուստի մոտ ծառա մտնում։ Ժամանակ նշանակում են մինչև մին էլ կկվի ձեն ածելը։ Էս հարուստը մի չլսված պայման է դնում ծառային. ասում է՝ «քեզ ռոճիկ չեմ տա, փոխարենը՝ երջանիկ կսարքեմ»։ Տղեն մին վախենում է էս տարօրինակ պայմանից, մին էլ մտածում է, թե ի՞նչ պետք է պատահի։ Մին է՝ վերջին հաշվով փողն ինչի՞ն է պետք. որ ինքը, կինն ու երեխեքն իրենց երջանիկ զգան։ Ասում է լավ. համաձայնում է։ Պայմանը կապում են ու մտնում ծառայության։ Ծառան մի տարի աշխատում է, չարչարվում է, բոլոր չեկերը խփում է, տիրոջ քեֆերը սպասարկում է, ուղղաթիռները լվանում է, ոչխարները պահում է, տիրոջ քայլարձանների փոշին վեր է ունում. մի խոսքով՝ հլու-հնազանդ իր գործն անում է։ Տարին լրանալուն պես գնում է Տիրոջ մոտ ու ասում է. «Աղա ջան, դե ինչ ես տալիս, տուր, որ երջանկանամ, գնամ իմ ընտանիքի, իմ երեխեքի կուշտը»։ — Երջանկությունը հլու աշխատանքի, ստեղծարար աշխատանքի մեջ է, երիտասարդ,— ասում է աղան,— աշխատանքը կապիկին մարդ սարքեց, քեզ էլ՝ …

NN Կոպենհագենի ֆրանսիական գրախանութ֊սրճարանը ժամանակին իմ սիրած վայրերից էր։|| Երբ դեռ ասպիրանտ էի, հաճախ գործից շուտ էի դուրս գալիս, որ հասցնեմ մինչև փակվելը մի բաժակ սուրճ խմել։|| Նստում էի պատուհանի մոտ ու գրում ժամերով։|| Էնտեղ են գրվել շուտով լույս տեսնելիք գրքիս պատմվածքներից շատերը։|| Գրվել են նաև լիքը խզբզոցներ՝ որպես իմ կյանքից վռնդված մի տղայից ապաքինվելու միջոց։|| Այդ գրախանութից գնել եմ Պատրիկ Մոդիանոյի գրքերից ու Փոքրիկ Նիկոլայի բացիկներից։|| Փորփրել եմ գրադարակները՝ փնտրելով Ֆուադ Լարուիի՝ Գոնկուր մրցանակ ստացած գիրքը։|| Ու էդպես էլ չեմ գտել։|| Մի անգամ նաև մոռացել եմ քրուասանի համար վճարել, հիշել, վճարել եմ հաջորդ այցելությանս ժամանակ։|| Մի ժամանակ ֆրանսիական գրախանութ֊սրճարանն իմ առօրյայի մի մասն էր, բայց միայն մի ժամանակ ու շատ վաղուց։|| Այնուամենայնիվ, շարունակում էի ստանալ նրանց նորությունները ու ամեն անգամ բացում էի մեյլերը, ուշադիր կարդում։|| Ստուգում էի, թե ով է հերթական հյուրը լինելու. մի օր գուցե Ֆուադ Լարուին գա։|| Իսկ մինչ այդ ամեն գրախանութ մտնելիս ֆրանսիական բաժինն էի փնտրում։|| Ֆուադ Լարուիի գրքերը հայտնաբերելը հոբբիի նման բան էր դարձել։|| Արդեն չեմ էլ հիշում՝ գրքերը գտնու՞մ էի ու չէի՞ առնում, թե՞ չէի էլ գտնում։|| Տարօրինակ զգացողություն էր գրողի հետ մի էդպիսի անձնական կապ ունենալը, որից ինքը բնավ տեղյակ չէր։|| Բայց մի օր զանազան մեյլերիս մեջ տեսա գրախանութ֊սրճարանի հերթական նամակը. Ֆուադ Լարուին …

Ակադեմիան տխուր տեղ է։ Սկզբում նկատում ես, որ դժվար է դրսի մարդկանց հետ շփվելը, հետո սկսում ես հետները չշփվել, իսկ ավելի ուշ նույնիսկ ակտիվ կերպով խուսափում ես նրանցից ու մնում քո ակադեմիական պղպջակում երջանիկ անտեղյակության մեջ։ Իսկ ավելի ճիշտ՝ գիտակցում ես, որ բնակչության մեծ մասը քեզնից տարբեր է, ու դու ես outlier֊ը, ոչ թե նրանք։ Գիտակցում ես, որ ակադեմիայից դուրս մարդկանց հետ շփվելու հմտություններդ կամաց֊կամաց մոռանում ես։ Բայց էլ չես փորձում հետ բերել. քեզ պե՞տք է որ։ Քեզ պե՞տք են բոլոր նորմալ մարդիկ իրենց նորմալ հոգսերով, աջականները, ծաղիկ֊թիթեռ պոստողները, անտիվաքսերը, ֆաշիստները։ Քեզ համար հանգիստ ապրում ես քո պղպջակում, որտեղ բոլոր մարդիկ իրար նման են մտածում, իսկ եթե նույնիսկ որոշ հարցերում համաձայն չեն, քեզ նման են բանավիճում, ընդհանուր լեզու գտնելը հեշտ է։ Ընկերուհուս (էլի ակադեմիայից) երբ մի անգամ ասացի, որ ակադեմիայից դուրս մարդկանց հետ չեմ կարողանում շփվել, ասաց, որ էլիտիստ եմ։ Ասացի՝ էլիտիզմ չկա, էստեղ ինչ֊որ հատկանիշի բացակայություն է, ոչ թե առկայություն, որը հեռու է պահում ինձ ակադեմիայից դուրս մարդկանցից։ Ընկերուհիս ասպիրանտուրայից հետո թողեց ակադեմիան, ես՝ չէ, բայց դեռ մի քանի ամիսը մեկ հանդիպում ենք իմ կամ նրա տանը։ Շեֆիս ասացի, որ ակադեմիայում հավաքված մարդիկ իրար նման են։ Ասաց՝ կան հետազոտություններ, որ իրոք բոլորս ընդհանուր անձնային հատկանիշներ ունենք։ Թվարկեց հատկանիշները. ստեղծագործ, …

Ֆիզիկայի խխունջային օրենքը Կամ երևի ավելի ճիշտ՝ խխունջների հակաֆիզիկական օրենքը Չորացած խոտերի վրա անկենդան օտար կոկոնների պես կպած են խխունջները: Քամու հետ տարուբերվող ծղոտներին քնած, ասես՝ մեռած...: Երեխաները սիրում են հավաքել դրանք: Սկզբում՝ որը գտնեն: Հետո՝ որն ավելի արտահայտիչ է: Արտահայտիչը սովորաբար շագանակագույն գծերովն են: Պոկում ես՝ թեթեեեև: Անկյանք պատյանի կշիռը ինչքա՞ն պիտի լինի: Համարյա անկշիռ: Հետո դնում ես քարին ու սպասում, մինչև միջի կենդանին դուրս գա: Վերցնում ես, դնում ձեռքիդ ու զգում, որ ծանրացել է: Մկանների կուչուձիգը, որ սեղմում է մատդ, այնքան ծանրացնում է անկշիռ խխունջին: Պարզվում է շարժումը ոչ միայն ժամանակ է, այլև՝ կշիռ: Էյնշտեյնը խխունջների հետ խաղար, ավելի շուտ իր օրենքները կգտներ:

Երեք տարի բաղնիքս չէր սարքվում: Փողը հավաքում, հավաքում էի, հավաքվում էր՝ մտածում էի՝ ավել գումար է, հիվանդ երեխա է, չգիտեմ ինչ է, դրա համար է...: Ինչու եմ ասում սա: Ինչ-որ գումար կարելի է ավելացնել միշտ էլ: Մի ընտանիքի մասին էի կարդացել, որ տատի թոշակով էին միայն ապրում, աշխատանք չէին գտնում, բայց տան հարսը խտացրած կաթ էր «ձեռք բերել», ուրիշ երեխայի էր տվել...: Տատին հարցրել էին ինչով օգնենք, ասել էր՝ ալյուր... ու ամաչել էր: Մարդն ուզում է կարևոր լինի՝ ինքնաբավ լինի, իր ընտանիքը ինքնուրույն պահի, ... իր որդուն հպարտությամբ ուղարկի բանակ, իր զավակների, ծնողների, իր առողջության մասին ինքնուրույն հոգա...: Սա նվազագույնն եմ ասում: Մարդն ուզում է իրացվի որպես մարդ: Գուցե նաև դրա համար միշտ էլ, նույնիսկ եթե մարդը մուրացիկ է կամ տատի թոշակով ապրող, մի խտացրած կաթ, կամ մի հազար դրամ «ավելացնի»՝ ինքն իր աչքին մարդ մնալու համար: Բայց նրանք, ում անընդհատ օգնում են՝ ճնշված են ապրում, նրանք, ովքեր ավել գումար են գտնում իրենց ունեցածի մեջ՝ մեղքի զգացումով են ապրում: ՉԻ ԿԱՐԵԼԻ հասարակությանը, մարդկանց, մարդուն,... ստիպել մեղքի զգացումով ապրել՝ օգնել, թե այս մի անգամ չօգնելու,... ավել է գումարը, թե ինքն արժանի է մի շոր իրեն գնելու,... կամ՝ ինքը ինչը չի արել ճիշտ, որ այդքան ուրիշների օգնության կարիք ունի... այս մտքերով ապրել …

«Իմ քայլը» դաշինքի քաղաքապետի թեկնածու Հայկ Մարությանը Նուբարաշենում քարոզչական հանրահավաքի ժամանակ հայտարարել է. «Ես չեմ ուզում, որ Նուբարաշեն ասելով հիշենք աղբանոցը, գժանոցը, բոլոր «ոց»-երը»: Հայկը, թող թույլ տրվի ասել, համը հանել է ուղղակի: Ինքը արդեն գիտի, մատնացույց է անում մի հիմնարկ, որը «սիրո և համերաշխության» միջավայրից դուրս է: Հայկը չի խոսում մի հիմնարկից, որի հանդեպ պետությունն ունի պարտավորություններ, նա խարանից է խոսում: Իսկ ի՞նչ է «գժանոցը»: Այն հոգեբուժարանի այլընտրանքը չէ, այլ՝ մտածողություն: Էդ բառն ասողն արդեն իր «ձեռքի» տակ ունի մարդկանց մի խումբ, որոնք իր ողորմածության դաշտից դուրս են: Ինքը նրանց համար ոչինչ չունի անելու: Ինքը կանգնած է էդ մարդկանց գոյության իրավունքը վիճարկելու շեմին, որովհետև ասելով, որ «Նուբարաշենը միայն գժանոցը չէ», ցույց է տալիս, որ, համենայնդեպս, այդ հիմնարկը խելքը գլխին մարդկանց անունն արատավորող, բնակավայրի վրա ստվեր գցող հիմնարկ է: Էս տղան դեռ պետք է սովորի ի գիտություն ընդունել մարդկանց ողբերգությունները, որոնք կարող են հանգեցնել հոգեկան խնդիրների: Կարծեմ այդպիսի խնդիրներ ունեցողների դերեր է խաղացել, «կոկորդիլոս է քշել» լոգարանից: Ի՞նչ է նշանակում՝ Նուբարաշենը միայն գժանոցը չէ: Գժանոցը դատավճիռ է, հոգեբուժարանը՝ ոչ: Մի կարգին բժիշկ կամ հոգեբան խորհրդատու չկա՞ Հայկի կողքը, որ նրան ինչ-որ հասկացությունների նշանակությունը բացատրի: Այդպես վաղը վատ տեսնողները կդառնան քոռեր, դժվար քայլողները՝ թոփալներ, խոսելու հետ խնդիրներ ունեցողները՝ լալեր, լսելու խնդիրներ …

Հանուն Հայաստանի Հանրապետության Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրական դատարանի ո ր ո շ ո ւ մ ը ՀՀ Նախագահի թեկնածու Լևոն Տեր-Պետրոսյանի դիմումի հիման վրա` 2008թ. ՀՀ Նախագահի ընտրություններում ՀՀ Նախագահի թեկնածուի համար առաջացած խոչընդոտներն անհաղթահարելի ճանաչելու վերաբերյալ գործով Քաղ. Երևան 11 փետրվարի 2008թ. Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը՝ կազմով Գ. Հարությունյանի (նախագահող), Կ. Բալայանի, Հ. Դանիելյանի, Ֆ. Թոխյանի, Վ. Հովհաննիսյանի, Զ. Ղուկասյանի, Հ. Նազարյանի (զեկուցող), Ռ. Պապայանի, Վ. Պողոսյանի, մասնակցությամբ՝ դիմողի ներկայացուցիչներ Ռուբեն Թորոսյանի, Արտակ Զեյնալյանի, Ռոբերտ Սանոյանի, համաձայն ՀՀ Սահմանադրության 100 հոդվածի 4-րդ կետի, 101 հոդվածի 9-րդ կետի, «Սահմանադրական դատարանի մասին» ՀՀ օրենքի 44 և 75 հոդվածների, դռնբաց նիստում բանավոր ընթացակարգով քննեց «ՀՀ Նախագահի թեկնածու Լևոն Տեր-Պետրոսյանի դիմումի հիման վրա` 2008թ. ՀՀ Նախագահի ընտրություններում ՀՀ Նախագահի թեկնածուի համար առաջացած խոչընդոտներն անհաղթահարելի ճանաչելու վերաբերյալ» գործը: Գործի քննության առիթը ՀՀ Նախագահի թեկնածուի 07.02.2008թ. դիմումն է ՀՀ սահմանադրական դատարան: Լսելով գործով զեկուցողի հաղորդումը, դիմողի ներկայացուցիչների բացատրությունները, հետազոտելով գործում առկա փաստաթղթերը, Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը Պ Ա Ր Զ Ե Ց . 1. Դիմող կողմը գտնում է, որ «2008թ. ՀՀ Նախագահի ընտրություններում ՀՀ Նախագահի թեկնածու Լևոն Տեր-Պետրոսյանից անկախ պատճառներով, արդեն իսկ, առաջացած խոչընդոտներն անհնարին են դարձնում նրա հետագա մասնակցությունը ՀՀ ընտրական օրենսդրությամբ սահմանված ընտրական գործընթացներին»: Որպես պատճառ, մասնավորապես, ներկայացվում է, որ «Հանրային հեռուստառադիոընկերությունը, «Հ1» հեռուստաընկերության …